Litomysul is rond de eeuwwisseling van de 10e en 11e eeuw ontstaan bij een handelsweg die Tsjechië met Moravië verbond. De dominant van de stad is het renaissancekasteel naar Italiaans type met meer dan achtduizend sgrafitto’s; het staat sinds 1999 op de UNESCO-lijst. In Litomysul is de componist Bedrich Smetana geboren en zijn naam wordt ieder jaar herdacht met een operafestival. Op het 500 m lange plein vindt u het gotische raadhuis en een reeks huizen uit de renaissance en de barok. Een wandeling door de historische straatjes die wordt afgesloten in de Kloostertuinen, behoort tot de onvergetelijke belevenissen. Interessant is verder het museum met wandschilderingen van Josef Waachal, het Portmoneum. Litomysul is echter niet alleen geschiedenis; er bevindt zich hier een hele reeks gebouwen met een moderne architectuur. De stad pronkt met de bijnaam Europese bloemenstad en langzaam wordt het een stad voor congrestoeristen.
De bezichtiging van de stad begint in de wandelgalerij van het renaissancehuis U Rytieroe en tijdens de wandeling ziet u bijvoorbeeld barokke en classicistische huizen op het Smetanaplein, de voetgangerszone bij de rivier de Lootsjnaa, de kerk van de Vondst van het Heilige Kruis, de Kloostertuinen, de kerk van de Verheffing van het Heilige Kruis, het kerkje van het Uitzenden van de Heilige Apostelen en het griezelige Waachalstraatje. Het kasteelcomplex is een afzonderlijk bezoek waard met meerdere rondleidingen, exposities van beelden van Olbram Zoobek en het geboortehuis van Bedrich Smetana.
U kunt zelfstandig een tocht maken in de voetsporen van beroemde mensen, die in Litomysul hebben gewoond, dankzij bronzen plaquettes die op veel gebouwen zijn aangebracht. Tot de bekendste personen behoren de componist Bedrich Smetana, de schrijvers Alois Jiraasek, Bozjena Njemcovaa en Teréza Novaakovaa, de astronoom Zdenjek Kopal, de natuurwetenschapper Jan Evangelista Poerkienje en de kokkin Magdalena Dobromila Rettigovaa.
Afgezien van de historische bezienswaardigheden vindt u in Litomysul een hele reeks gebouwen met een moderne architectuur. Prominent aanwezig zijn enkele bouwwerken uit de jaren twintig van de vorige eeuw, bijv. de industrieschool, maar ook bouwwerken van de afgelopen twintig jaar, bijv. de IIIe lagere school, de Kloostertuinen, het sportcomplex, flatgebouwen enz. Litomysul wordt vaak als voorbeeld aangehaald voor de combinatie van een historische stad met moderne architectuur.
Als u de uitnodiging aanneemt van een vijftal plaatsen in het Tsjechomoravische grensgebied, die bijna op oogafstand van Litomysul liggen – dan komen niet alleen liefhebbers van monumenten aan hun trekken, maar ook diegenen die van actieve ontspanning houden. Afgezien van Litomysul nodigt de stad Svitavy uit voor een bezoek, met een verwijzing naar Oskar Schindler, Politsjka met zijn middeleeuwse stadswallen, Moravskaa Trebovaa met het uitgeroepen monumentenreservaat en Vysoké Mieto met zijn automobieltraditie.
De Paardenstallen van Toulovec zijn een beschermde natuurschepping op een oppervlak van meer dan duizend hectare. Het bevindt zich in het stroomgebied van de bovenloop van de Novohradka tussen Budislav, Prosetsj en Nové Hrady. Tengevolge van de erosie door de wind en het water zijn er diep uitgesneden kloven gevormd en door de geleidelijke verwering van de rotsen en de canyons zijn er bizarre vormen ontstaan. Het gebied wordt in één adem genoemd met de legende van de roofridder Vavrinets Toolovets, die zich hier met zijn gevolg in de rotslagen verstopte.
We kunnen in één keer vier uitkijktorens aanbevelen, waar niet alleen uw kinderen met plezier een bezoek aan zullen brengen: de uitkijktoren van Kozlov, de uitkijktoren van Toolovets en de uitkijktorens Terezka en Boroevka. Een bezoek aan de uitkijktoren van Koslov kunt u combineren met een bezoek aan de Berghut van Max Sjwaabinskie. Een bezoek aan de andere uitkijktorens met een bezoek aan de Paardenstallen van Toolovets.
Het rococokasteel Nové Hrady is in de jaren 1774 - 1777 gebouwd door Jan Antonien Harbuval-Chamaré in de stijl van de Franse zomerpaleizen naar een ontwerp van Josef Jägr. Sinds 1997 wordt het kasteelcomplex gereconstrueerd en gemoderniseerd. Voor het publiek zijn afgezien van het restaurant en het café ook rondleidingen en galerijen geopend. In de barokke voorraadschuur bevindt zich het eerste Tsjechische fietsmuseum. De aandacht wordt ook getrokken door de damherten en edelherten die er worden gefokt.
Een trektocht langs de burchten is een uitstapje, dat vooral bedoeld is voor liefhebbers van de gotiek. De eerste halte is de ongeveer 35 km verderop gelegen burcht Svojanov, die gesticht is door Premysl Otakar II ter bescherming van het Trstenaa-pad. De tweede halte is vervolgens de 25 km verderop gelegen burcht Kosjoemberk, die op een rots uitsteekt boven het dal van de Novohradka bij het plaatsje Loezje. De laatste halte is de ruïne van de burcht Potsjtejn op ongeveer 35 km of de burcht Pernsjtejn op ongeveer 80 km afstand.
Op de fiets kunnen we vanuit het kasteel naar de huisjes in de omgeving rijden tijdens een uitstapje van ongeveer 60 km, dat over gewone wegen, boswegen en verharde paden leidt. Onderweg bezoeken we een plaats waar we Jan Amos Comenius gedenken, namelijk het Roezjovie palootsjek, een kasteel in Nové Hrady en de plaatsen Jarosjov en Boedislav, die de toegangspoorten vormen tot de Paardenstallen van Toolovets.
Voor een dagtocht te voet beginnen we op het Smetanaplein en via de Rode straat lopen we eerst langs de visvijver Velkie Kosjier tot we in het bosje van Nedosjien komen. Daarvandaan lopen we via het plaatsje Trzjek tot aan het Roezjovie paloutsjek, de plaats waar de Tsjechische broeders afscheid hebben genomen van het vaderland. U kunt verder lopen tot in Nové Hrady en vervolgens kunt u teruggaan naar Litomysul.
